Prevod: Dunja Dervišbegović, Lejla Džemidžić, Lejla Šubo
Lektorica: Sandra Zlotrg
Redaktura prevoda: Ivan Radeljković, Azra Pita Parente
Zatvaranje pijace
“Malo boje i poleta
ljepote i misterije
vaša utučena lica, vaša povijena leđa
i vaše glupe priče,
nemam više ništa s tim”
reče žena lomeći čašu
zatim izvadi maramicu i zaplaka.
Obično ona ne govori
ali pomisao ju je uzdrmala
dok je pila čašu pive
da bi isti život sa istima
mogao biti poput svile
poput neprestane muzike
kao da život… o Bože!
Već su svi pogledi kafića uprti u nju
karte koje podižu igrači
okreću se prema stolu
i svako prema svojoj smrti
već više nije sasvim sigurna.
Iznad naših prljavih zdjela, iznad naših obrijanih glava
i iznad naših vunenih tkanina
prostire se nepromjenjivo plavo nebo
ponekad se vidi krajičkom oka
onda se zaboravi
Bosna, 1974.
Prevela Dunja Dervišbegović
Novembar
Raspukli nar koji krvari,
pod tankim i čistim slojem snijega
plavetnilo džamija pod snijegom
hrđavi kamioni pod snijegom
bijele biserke još bjelje
dugi riđi zidovi
izgubljeni glasovi
tumaraju pod snijegom
cijeli grad, sve do ogromne tvrđave
leti u pjegavo nebo
Tabriz, 1953.
Prevela Lejla Džemidžić
Tri note klarineta
Jermenski stolar
nosi svoj instrument
u lijepoj kutiji od kruškinog drveta
Repa kuhana u vlastitoj krvi
i kolači sa okusom limuna
kape i pendreci
fijakerski konj sa papirnatim karanfilom za uhom
mračni prozor
zaleđena staklana kojima su ispisane zvijezde
blatnjavi put koji vodi u nebo
Tabriz
Azerbejdžan, 1953.
Prevela Lejla Šubo
Tabriz
Perjemraza na prozoru
bagremova cjepanica ječi kao porculan
mastilo se stvrdlo u mastionici
puhni u prste
načuli uši
U mandorli ove izgubljene zime
u oreolu žutom od nafte
u sakrivenoj čahuri mladosti
naučio si sricati
jedno od tajnih imena sreće
Mračne pustare
tlo se smrzava čvrsto kao staklo
težina snijega
klimav grad
kandžasti voćnjaci koji se vrpolje
tajne starog svijeta smjesta ponovo izgubljene
Ono što gavran govori gavranici
kadanameter hladnoće zatetura sjene
biskup to neće čuti
čak ni na dan Plesa mrtvih
Ženeva, 1977.
Prevela Lejla Šubo
Kurdsko proljeće
Žustro je koračao bljuzgavicom
taj sin Boga Jedinoga
mrmljajući pjesmu
ušao je u auto
turban posve nakoso
teška kubura za pasom
i ponovno počeo pjevušiti
Sjećam se
rijeka je plavila
nebo natopljeno kišom protezalo se poput zvijeri
nad beskrajnim crnim pustošima
Droplja, roda
i sve što mi se poslije svidjelo
tamo se već tajno gnijezdilo
Na suprotnoj obali
ne veće od malog slova i
neko nam je davao znakove
“ne može se više preći!”
Pljusak mi je oprao srce
cijedio ga je kao spužvu
pa je samo bivanje u svijetu
ispunilo horizont do rubova
Čas je kad Belzebub
više nema izbor oružja
i napušta mjesto bogohuleći
Vidio sam njegova crna kola s bakrenim lampionima
kako nestaju u tišini vrba
Ali ja sam ostao
dugoostao tamo
sa čizmama čvrsto usidrenim u zlatnom mulju
začarani šetač
previše zaslijepljen
da bi se usudio zakoračiti
Mahabad – Ženeva, 1981
Prevela: Dunja Dervišbegović
Nicolas Bouvier, rođen 1929. godine u Grand-Lancyju, u Švicarskoj. Bio je strastveni putnik, slikar, fotograf, ikonograf i švicarski putopisac XX vijeka. Već od šeste godine razvio je interes za knjige putopisaca poput R. L. Stevensona, Julesa Verna, Jack Londona i Fenimoora Coopera. Njegovo prvo putovanje bilo je u Toscanu, potom u Saharu i Laponiju. Upisao se na fakultet u Ženevi, no shvativši kako ga privlači nomadski način života, zajedno je s prijateljem Thierryem Vernetom putuje od Bosne, Srbije i Makedonije preko Turske, Irana i Pakistana. Za Verneta putovanje završava u planinskom prolazu Khyber između Afganistana i Pakistana, dok Bouvier sam nastavlja preko Indije do Šri Lanke i naposljetku do Japana. Prvi, zajednički dio putovanja opisuje u putopisu Upotreba svijeta (L’usage du monde) objavljenom osam godina kasnije, a drugi, samački dio opisuje u knjizi Riba-škorpion (Le poisson-scorpion).U knjigama opisuje krajolike, ljude, anegdote i svoje iskustvo sa svijetom. Kako bi se u Japanu spasio od gladovanja počeo se baviti fotografijom koja je ubrzo postala njegova strast. O Japanu je napisao knjigu Japanska hronika (Chronique japonaise). Objavio je oko trideset knjiga, uglavnom putopisa i jednu zbirku poezije.Dobitnik je nekoliko vrijednih nagrada među kojima je švicarska nagrada Ramuz za životno djelo. Nicolas Bouvier umro je 17. februara 1998. u Ženevi.
Zbirka Le dehors et le dedans
Nicolas Bouvier je u jednom intervjuu rekao: „Poezija mi je potrebnija od proze jer je izuzetno direktna, brutalna – ona je full-contact!“. Pa ipak, objavio je samo jednu knjigu poezije. Napisane u periodu između 1953. i 1997. godine, ove pjesme čine nesvakidašnji univerzum tog neumornog putnika, posmatrača ljepota koje je priroda oblikovala erozijom i nesrećama. Nastala na njegovim putovanjima, poezija Nicolasa Bouviera preciznim i profinjenim jezikom nam dočarava sav intenzitet svijeta.
Prevoditeljice:
Dunja Dervišbegović, rođena u Sarajevu 2002. godine, studentica je treće godine engleskog jezika i književnosti i francuskog jezika i književnosti na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Tokom školovanja se uvijek priklanjala književnim predmetima, a povremeno se bavi i prevođenjem.
Lejla Džemidžić je rođena 1995. godine u Sarajevu. U rodnom gradu završava prvi ciklus studija francuskog i italijanskog jezika i književnosti na Filozofskom fakultetu. Master studij nastavlja na Katedri za francuski jezik i književnost. Tokom drugog ciklusa studija je u okviru Erasmus programa razmjene studenata pohađala Univerzitet Pariz 8, a trenutno, u sklopu istog programa, pohađa Univerzitet Artois.Bila je angažovana kao konsekutivna prevoditeljica za reportažu „Duhovi Srebrenice“ pariškog lista „Le Parisien“. To nevjerovatno iskustvo ju je potaklo na dalje usavršavanje i edukaciju kroz radionice i seminare.
Lejla Šubo rođena je 1997. godine i studentica je završne godine master studija francuskog jezika i književnosti. Osim u Sarajevu, školovala se na Univerzitetu u Bordeaux.
Strasna je putnica i živjela je i radila u Belgiji, Francuskoj, Turskoj, Ujedinjenim Arapskim Emiratima i mnogim drugim zemljama. Pored prevođenja, bavi se glumom i fotografijom.
O projektu TransLab Sarajevo-Pariz
TransLab Sarajevo – Pariz povezuje dva jezika, dvije kulture, dva univerziteta, sarajevski i pariški. Radi se zapravo o stvaranju zajedničkog radnog prostora u kojem se oko novih prevodilačkih poduhvata međusobno povezuju studenti romanistike sa sarajevskog Filozofskog fakulteta i studenti slavistike sa pariške Sorbone.
”Susret” dva univerziteta bio je ostvariv zahvaljujući mogućnostima virtualnog načina rada, a započeo je u septembru prošle godine. Do kraja januara 2023. održano je devet radionica za književno prevođenje na kojim je učestvovalo dvanaest studenata, a prevodilo se naizmjenično s francuskog na naše jezike i obrnuto. Bila je ovo prilika da uče izravno od iskusnih književnih prevodilaca, univerzitetskih profesora, pisaca i dramaturga koji su moderirali radionice: Françoise Wuilmart, Vladimir Pavlović, Chloé Billon, Nicolas Raljević, Daniel Barić, Vesna Kreho, Vanda Mikšić, Jakuta Alikavazović i Miloš Lazin.
Brojne dileme u vlastitom jeziku rješavale su se na lektorskim radionicama koje su vodile francuska i bh. lektorica Marion Roussey i Sandra Zlotrg.Nakon sedam mjeseci individualnog i kolektivnog rada, studenti – učesnici radionica TransLaba ponudili su prevode tekstova – prozu, poeziju, dramske tekstove odabranih bosanskohercegovačkih, francuskih i švicarskih autora Almina Kaplana, Mehmeda Begića, Vladane Perlić, Almira Bašovića i Faruka Šehića, Alexisa Michalika, Nicolasa Bouviera, Alice Rivaz i Xaviera Durringera.
Prevodi su objavljeni kako u Oslobođenju tako i na francuskim portalima: Courrier des Balkans, Le Fantôme de la liberté i THEATROOM.
Kvalitet tekstova koje su učesnici prevodili postignut je kroz redakturu prevoda na kojoj su radili Vladimir Pavlović, Chloé Billon, Lejla Osmanović, Aida Čopra i Ivan Radeljković, a zatim lekturu za koju su bile zadužene Sandra Zlotrg i Julie Raton te Marie-Agnes Faix Vujić.
TransLab Sarajevo – Pariz realizovali su udruženim snagama Odsjek za romanistiku Filozofskog fakulteta u Sarajevu, Odsjek za slavenske jezike Univerziteta Sorbona, Fondacija Publika i Udruženje prijatelja francuskog jezika “Ni više ni manje”, a sve aktivnosti realizovane su zahvaljujući naporima ekipe okupljene oko ove inicijative: Lejla Osmanović, profesorica francuske književnosti na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, Ivan Radeljković, šef Odsjeka za romanistiku na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, Aida Čopra, lektorica sa Univerziteta Sorbonne, prevoditeljica Ivana Bilić, prevoditeljica Mirela Alikalfić-Terzić (Fondacija Publika) i Azra Pita Parente (direktorica Fondacije Publika).
Inicijativu su ohrabrile i finansijski podržale Ambasada Švicarske u Bosni i Hercegovini, Ambasada Republike Francuske u Bosni i Hercegovini, Univerzitetska agencija za frankofoniju (AUF), Teatarska inicijativa Univerziteta Sorbona, Wallonie-Bruxelles agencija za međunarodnu saradnju (WBI) i Federalno ministarstvo kulture i sporta.